توسط :
بررسی وضعیت تحصیل دختران افغانستانی و ساماندهی دانش آموزان مهاجر در ایران در گفتگو با یحیی آزادی
صفِ ششم؛ خط پایان تحصیل دختران افغانستانی
به گزارش تحریریه خط‌روز- خط‌کش؛ روی کارآمدن طالبان مسائل و مشکلات متعددی را در حوزه تحصیل و فعالیت اجتماعی زنان و دختران در افغانستان به وجود آورد. سیاست‌های تفکیک جنسیتی و ممانعت از ورود زنان به دانشگاه‌ها از جمله اقدامات ابتدایی طالبان در حوزه زنان بوده است. طالبان در تازه‌ترین این سیاست‌ها جلوگیری از تحصیل دختران در مقاطع مختلف تحصیلی و تا پایه ششم ابتدایی را صادر کرده است.
یحیی آزادی، فعال حوزه دانش آموزان مهاجر افغانستانی در گفتگو با خط‌کش تازه‌ترین اقدام طالبان در راستای ممانعت‌های تحصیلی زنان و دختران را همراه با واکنش‌های داخلی و خارجی بسیاری علیه طالبان عنوان کرده و بر لزوم ساماندهی دانش آموزان تبعه افغانستانی که جهت ادامه تحصیل به ایران می‌آیند، تاکید کرده است.
صحنه‌های اجتماعی و تحصیلی، خالی از حضور زنان و دختران
شهریور ۱۴۰۰ یعنی؛ یک ماه پس از روی کار آمدن طالبان محدودیت‌هایی برای تحصیل دختران افغانستانی ایجاد شد، دانشگاه‌ها از ورود دختران به دانشگاه‌ها جلوگیری کردند. و پس از آن نیز این محدودیت‌های تحصیلی به مدارس آمد و امروز دانش آموزان دختر تنها تا پایه ششم امکان ادامه تحصیل دارند.
دولت پیشین افغانستان قبل از سقوط، تبلیغات بسیاری در زمینه تحصیل در مدارس و دانشگاه‌ها در سطح شهرهای مختلف این کشور داشته است و میل به تحصیل فراوانی را در جامعه افغانستانی ایجاد کرد. مثلا در میان شیعیان افغانستان، تاسیس مدرسه خصوصی یکی از شغل‌های پردرآمد محسوب می‌شد. همچنین محل سکونت و زندگی شیعیان در کابل بیشترین تعداد مدرسه را به خود اختصاص داده بود و از نظر جمعیت دانش‌آموزی، دختران درصد بیشتری از دانش‌آموزان را تشکیل می‌دادند و مسیری برای پیشرفت در داخل و خارج افغانستان دیده می‌شد. امروز اما خبری از آن شوق عظیم دختران و زنان افغانستانی نیست و با روی کار آمدن طالبان محدودیت‌های فراوانی در حوزه تحصیل و حضور اجتماعی زنان به وجود آمده است که ما را با مرگ شوق و امید در جامعه افغانستان مواجه کرده است.
پافشاری طالبان بر مدار ممنوعیت تحصیلی زنان
جلوگیری از حضور زنان و دختران در مدارس و دانشگاه‌ها توسط طالبان، پیامدهای داخلی و خارجی فراوانی داشته است. مراجع تقلید شیعه، شورای علمای شیعه و اهل سنت در داخل و خارج از افغانستان با ارسال پیام‌هایی این اقدام طالبان را خلاف موازین اسلام برشمردند و آن را محکوم کردند. جامعه جهانی نیز به دو مسئله برای به رسمیت شناختن دولت مرکزی طالبان تاکید کرده است؛ یکی حقوق زنان و دیگری مسئله تحصیل آنان است.
طالبان اما هنوز بر حکم خود پافشاری می‌کند. ممانعت از تحصیل زنان و دختران تنها خواسته فرقه‌ها و هسته‌های افراطی و وفادار به طالبان است.
مهاجرت دختران افغانستانی به ایران برای ادامه تحصیل
مسئله تحصیل برای بخشی از جامعه افغانستانی بسیار مهم است. یکی از دلایل مهاجرت از افغانستان به ایران، تحصیل دختران است. در افغانستان امروز به سختی می‌توان کسی را از طیف‌های مختلف جامعه پیدا کرد که گذرنامه داشته باشد و خواهان سکونت در افغانستان باشد. هر کسی که به کوچکترین مدرک شناسایی دسترسی داشته باشد، اقدام به خروج از افغانستان می‌کند که تحصیل دختران یکی از دلایل آن است.
مهاجرت مردم افغانستان به ایران همراه با اخبار ضد مهاجران افغان، مسئله را دشوار کرده است. مهاجران افغانستانی در هر صورت اکنون در کشور ما حضور دارند و این یک مسئله در سطح کلان و امنیت است. همچنین مسئله دیپلماسی عمومی ایران نیز از جمله دیگر مسائل است. بنابراین با هر نگاه و چشم‌اندازی باید حضور این افراد را به نحوی که دچار نفرت از ایران نشود در جامعه ایرانی ساماندهی دهیم.
اعمال قوانین نانوشته در حوزه تحصیل دانش آموزان مهاجر در کشور
امسال از بدترین سال‌های تحصیلی در ساماندهی وضعیت دانش‌آموزان مهاجر افغانی در کشور بود. چندصد هزار دانش‌آموز افغانی در سال تحصیلی جدید از تحصیل بازمانده‌اند. در سال ۱۳۹۴رهبر انقلاب دستوری صادر کردند که؛ «هیچ کودک افغانستانی نباید از تحصیل جا بماند.» دولت گذشته این دستور رهبری را تا حدود خوبی اجرا کرد و تحصیل این دانش آموزان را نیز رایگان کردند. با روی کار آمدن طالبان و افزایش شمار مهاجران افغانستانی در کشور در دو سال اخیر وضعیت خوبی در ساماندهی این دانش آموزان که از قشرهای ضعیف درآمدی نیز هستند، نداشته‌ایم. روزانه محدودیت‌های بسیاری در حوزه تحصیل کودکان تبعه افغانستان ابلاغ و اجرا می‌شود و این کودکان از طریق قوانین نانوشته از تحصیل محروم می‌شوند.
هم پذیری با همسایگان در مدارس کشور آموزش داده شود
تا کنون نگاه ما به مسئله مهاجران این نگاه بوده است که این مهاجران ماندگار نیستند. در سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۳ وزارت کشور پایان مهاجرپذیری را اعلام کرده است. بنابراین نگاه ما به مسئله مهاجرین، یک نگاه موقتی بوده است. در سال‌های زیادی جمعیت افغانستانی‌های حاضر در ایران بین ۳ تا ۴ میلیون بوده و تعداد دانش آموزان مهاجری که در ایران تحصیل می‌کنند، ۱۰ درصد از کل آموزش و پرورش کشور است اما تا کنون هیچ نشانه‌ای از تدبیر دستگاه‌های کشوری برای تحصیل دانش آموزان افغانستانی، وجود نداشته است.
بنابراین عدم وجود تدبیر در دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه سازماندهی دانش آموزان افغانستانی امروز سبب شده است که جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه ضدمهاجر شناخته شود. در سطوح کلان نتوانسته‌ایم برای مهاجران افغان در کشور مدیریت درستی داشته باشیم و آن‌ها را در جامعه ایرانی ادغام و حل کنیم. مسئله هم‌پذیری و معرفی همسایه‌ها باید در مدارس کشور آموزش داده شود، ما اشتراک فرهنگی و دینی بسیاری با مردم افغانستان داریم و باید مهاجری که با این پیشینه به کشور ما می‌آید، طرد و ناامید نشود.
